Η ιστορία της σύγχρονης Παλαιστίνης / Ilan Pappé

 Ο Ισραηλινός ιστορικός Ilan Pappe αποφάσισε να γράψει την "Ιστορία της σύγχρονης Παλαιστίνης" για τις ανάγκες του μαθήματος "Η ιστορία της σύγκρουσης στην Παλαιστίνη" στο Πανεπιστήμιο της Χάιφας. Οι φοιτητές του ζητούσαν επίμονα μια διαφορετική προσέγγιση της ιστορίας της χώρας τους που να μην επαναλαμβάνει τις γνωστές εκδοχές των δύο συγκρουόμενων πλευρών. Ο Ilan Pappe επιχειρεί μια ιστορική αφήγηση διατυπωμένη από την οπτική γωνία του ανθρωπισμού και όχι του εθνικισμού, του εθνοτισμού ή της θρησκείας. Θεωρεί ότι η ιστορία της σύγχρονης Παλαιστίνης/Ισραήλ θα έπρεπε να είναι η ιστορία και εκείνων που επιθυμούν την αλλαγή, αλλά και εκείνων που είναι ικανοποιημένοι με την παρούσα κατάσταση. Λαμβάνει υπόψη του διάφορους παράγοντες, εξετάζοντας κριτικά τη μεταξύ τους διαπλοκή: τις πολιτικές ελίτ· τις θέσεις των κατώτερων κοινωνικά ομάδων· τις ενδοεθνικές συγκρούσεις· το πόλο της Δύσης· τις διαδικασίες του εκσυγχρονισμού, της εκκοσμίκευσης και της πολιτικοποίησης και τις επιπτώσεις τους στη ζωή των κατοίκων της περιοχής. Με αφετηρία την Παλαιστίνη της Ύστερης Οθωμανικής Περιόδου αναφέρεται διεξοδικά στην καθοριστική Εποχή της Διχοτόμησης (1948-1967), στο Μείζον Ισραήλ και στην κατεχόμενη Παλαιστίνη της περιόδου 1967-1987), για να σκιαγραφήσει εν κατακλείδι τις εξελίξεις μετά τη συμφωνία του Όσλο, καθώς και κάποιες παραμέτρους της μετά Αραφάτ εποχής και της διακυβέρνησης Σαρόν. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).

Το Ισραήλ, η Παλαιστίνη και η ειρήνη : δοκίμια / Άμος Οζ

Δύο τρόποι υπάρχουν για την επίλυση των τραγωδιών: ο σαιξπηρικός και ο τσεχοφικός. Στο τέλος μιας σαιξπηρικής τραγωδίας η σκηνή είναι σπαρμένη με πτώματα και ίσως να αιωρείται κάπου ψηλά το φάσμα της δικαιοσύνης. Στην τσεχοφική τραγωδία, απ’ την άλλη, ο επίλογος βρίσκει όλους τους ήρωες ψυχικά ράκη, δυστυχείς, πικραμένους, αποκαρδιωμένους, αλλά, πάντως, ζωντανούς. Προτιμών λοιπόν την τσεχοφική κι όχι τη σαιξπηρική λύση για την ισραηλινο-παλαιστινιακή τραγωδία.

 

Γεωγραφία του ισλαμιστικού κινήματος στη Μέση Ανατολή / Ι. Θ. Μάζης

Ο Γιάννης Μάζης μελετά την πολιτισμική / ιδεολογική ουσία του Ισλαμιστικού Κινήματος, τις μορφές της πολιτικής του οργάνωσης και των ιδεολογικοπολιτικών του φραξιών και σχισμάτων, τις οικονομικές δραστηριότητες και πηγές τροφοδοσίας του, και τις διάφορες παρεμβάσεις του στα συστήματα αμυντικών ισορροπιών στον εύφλεκτο και βασανισμένο μεσανατολικό χώρο. Ο συγγραφέας διατηρεί το απαραίτητο για ένα ρεαλιστή φλεγματικό ύφος και προσεγγίζει το εκρηκτικό φαινόμενο του ισλαμικού πολιτικού και παραστρατιωτικού ζηλωτισμού αποφεύγοντας συστηματικά κάθε προσπάθεια δαιμονοποίησης του ισλαμικού φαινομένου. Η νηφάλια αυτή προσέγγιση αποδόμησης ενός πολύπλοκου φαινομένου προσφέρει στον αναγνώστη τη δυνατότητα να διακρίνει μεταξύ του Ισλάμ (που αποτελεί μια κοινή για τον μουσουλμανικό κόσμο διαχρονική και μεταφυσική αντίληψη του κόσμου) και των ισλάμ (με ιώτα πεζό, στον πληθυντικό) που συνιστούν το τεράστιο μωσαϊκό του πολιτικοποιημένου Ισλάμ, άλλοτε ριζοσπαστικού και άλλοτε όχι, του διαφοροποιημένου στα επίπεδα του πολιτισμού, της πολιτικής, των κοινωνικών και ανθρωπολογικών δεδομένων, των ιστορικών καταβολών και του γεωγραφικού χώρου. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι ο γεωγράφος-συγγραφέας εκτιμά με περισσή διεισδυτικότητα ότι υπάρχουν πολλά στοιχεία που μπορούν να λειτουργήσουν συμφιλιωτικά μεταξύ του δυτικού και του ισλαμικού πολιτισμού και ότι το Ισλάμ πρέπει να ιδωθεί ως προσωπική υπόθεση του Πιστού. Έτσι, ο Γιάννης Μάζης μάς καλεί να αποφύγουμε την προκατάληψη και την εμπάθεια, διότι δεν αποτελούν καλούς συμβούλους για μια επιστημονική ανάλυση, αλλά και γιατί μπορούν να οδηγήσουν σε αυτοεκπληρούμενες προφητείες με ολέθριες συνέπειες. Ο ζηλωτισμός, ο κληρικαλισμός, οι παραδοσιακές τάσεις και οι παραστρατιωτικές πρακτικές στη σουνιτική ή σιιτική μορφή τους ανοίγουν μπροστά στα μάτια του μελετητή έναν ανεξερεύνητο από μάς τους Έλληνες κόσμο, με τον όποιο η δυτική κοινωνία πρέπει να συνυπάρξει και να τον κατανοήσει. (Καθηγητής Θ. Κουλουμπής, από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).

Η κοινή ανθρώπινη μοίρα / Samuel Butler

Αυτό που βρίσκεται στο στόχαστρο της Κοινής ανθρώπινης μοίρας είναι η οικογένεια ως γενεσιουργός αιτία κάθε ψυχικής αρρώστιας. Γραμμένο με τη μορφή του Bildungsroman, το βιβλίο κάνει ακριβώς το αντίθετο απ' ό,τι υπόσχεται, καθώς ξεδιπλώνει την πορεία του κεντρικού πρωταγωνιστή όχι προς την ενηλικίωση αλλά προς την ελευθερία. Ανάμεσα στις διασκεδαστικές περιγραφές του πανταχού παρόντα τριτοπρόσωπου αφηγητή Όβερτον και στις δραματικές τριτοπρόσωπες θέσεις του κεντρικού ήρωα Ερνέστο, ουσιαστικά αναφαίνεται η ιλαροτραγική ταυτότητα που χαρακτηρίζει τη ζωή την ίδια. Τίποτα δεν μοιάζει περισσότερο γελοίο από τον πόνο, αφού, όπως έλεγε κι ο αγαπημένος του Μπάτλερ, Πλίνιος, "Όπως γεννάει χαρά η γνώση, έτσι κι η γνώση πρέπει να γεννηθεί από την ιλαρότητα". Η σάτιρα για τα ήθη και τις συνήθειες της εποχής που διαπερνά κάθε φράση του βιβλίου αντισταθμίζεται έτσι δραματικά από τα τραγικά γεγονότα που σημαδεύουν τη ζωή και την ψυχή του νεαρού Ερνέστο: όπως κι ο ίδιος ο συγγραφέας Σάμιουελ, ο Ερνέστο κακοποιείται βάναυσα από τον ανάλγητο πατέρα του και αναγκάζεται να δεχτεί την κατήχηση και τις υπαγορεύσεις της Εκκλησίας αλλά και τον καταναγκασμό ενός γάμου - με την Έλεν, την οποία ο Ερνέστο νυμφεύεται όταν βγαίνει από τη φυλακή, όπου έχει καταδικαστεί για σεξουαλική επίθεση. Φτάνοντας στην ώριμη τότε ηλικία των 28, κι ύστερα από φυλακίσεις, συγκρούσεις, έναν γάμο κι έναν χωρισμό, μπορεί επιτέλους να κατακτήσει την αυτογνωσία και την εσωτερική ελευθερία. Εννοείται ότι μέσα από τη φωνή του Ερνέστο ουσιαστικά ο Μπάτλερ ορθώνει τη δική του, διεκδικώντας την ελευθερία της βούλησης και της αυτόνομης πράξης, καθώς ήταν αυτός που υποστήριζε τη μητρότητα εκτός γάμου και την αντικατάσταση της οικογενειακής ηθικής από τον αυτοσχέδιο και ελεύθερο ηδονισμό των επικούρειων φιλοσόφων. Θεωρούσε, δε, πως το μοναδικό όχημα προς την εσωτερική γαλήνη και τη στοχαστική ζωή είναι η ελαχιστοποίηση του "θορύβου" που προκαλούν οι εξωτερικές πιέσεις - κι αυτό είναι που ανακαλύπτει κι ο ήρωάς του στο τέλος του βιβλίου.

 

Η παρηγοριά των στρογγυλών πραγμάτων / Clemens J. Setz

Ένας νεαρός ερωτεύεται μια τυφλή που οι τοίχοι του σπιτιού της είναι καλυμμένοι με βωμολοχίες, κάτι που η ίδια αγνοεί. Μια οικογένεια δέχεται την επίσκεψη ενός οπλισμένου άντρα που ισχυρίζεται ότι είχε μεγαλώσει στο σπίτι της. Ένας στρατιώτης ανακαλύπτει έναν φριχτό αστερισμό. Δέντρα κινούνται "σαν καμηλοπαρδάλεις που ονειρεύονται". Στιγμιότυπα ενός κόσμου που παραπαίει, είκοσι ιστορίες που ανατρέπουν τις καθημερινές συμβάσεις. 

Μότσαρτ : το πορτραίτο μιας μεγαλοφυίας / Νόρμπερτ Ελίας

Mία μοναδική στο είδος της κοινωνιολογική προσέγγιση της μεγαλοφυΐας που ονομάζεται Mότσαρτ, που επιχειρεί να δώσει την πρέπουσα σημασία στον άνθρωπο-Mότσαρτ και να αναδείξει τον ανθρώπινο παράγοντα ως καθοριστικό για τη διαμόρφωση του καλλιτέχνη-Mότσαρτ. H σχέση με τον πατέρα του, η έλλειψη αναγνώρισης από το άλλο φύλο, η προσπάθεια για αποδέσμευση από τις απαιτήσεις της αστικής του προέλευσης και από την έντονη καταπίεση του αυλικού περιβάλλοντος, συνεξετάζονται ως παράγοντες που καθόρισαν την καλλιτεχνική του πορεία, δεν βοήθησαν όμως στην αναγνώριση του έργου του εν ζωή. Aναγνώριση που «παραμόνευε» ένα μόλις βήμα μετά τον πρόωρο θάνατό του... Κείμενο προσηλωμένο στην μεγάλη καλλιτεχνική αξία του Μότσαρτ, φωτίζει το μεγαλείο της μουσικής του και την τραγικότητα της ζωής του..

Ο άνθρωπος που αγαπούσε τους αριθμούς : Η ιστορία του Πολ Έρντος και η αναζήτηση της μαθηματικής αλήθειας / Πολ Χόφμαν

 Ο Πολ Έρντος υπήρξε ένας από τους πιο παραγωγικούς όσο και εκκεντρικούς μαθηματικούς της εποχής μας, ένας άνθρωπος με αφάνταστες πνευματικές δυνάμεις, ανίκανος, ωστόσο, να διαχειριστεί ακόμη και τα πιο απλά, καθημερινά πράγματα. Για πάνω από δύο δεκαετίες δε σταμάτησε να οργώνει τον κόσμο, κουβαλώντας όλα του τα υπάρχοντα μέσα σε δυο στραπατσαρισμένες βαλίτσες, κυνηγώντας μαθηματικά προβλήματα, στο πλαίσιο της διαρκούς αναζήτησης της αιώνιας ομορφιάς και της υπέρτατης αλήθειας. Η ευρηματική και πρωτότυπη αυτή βιογραφία ρίχνει μια διερευνητική ματιά στη ζωή του Έρντος, ξεναγώντας τον αναγνώστη στον κόσμο των πιο λαμπρών και ιδιοφυών ερευνητών, καθώς και των πιο σημαντικών μαθηματικών ανακαλύψεων του 20ου αιώνα.