Νέα συγκλονιστικά σχέδια: Η Πύλη της Αμφίπολης και οι «φύλακες» Καρυάτιδες σε όλη τη μεγαλοπρέπειά τους

Τη στιγμή που οι ανασκαφικές εργασίες στην Τύμβο Καστά προχωρούν με προσοχή, αλλά και αμείωτο ρυθμό, όλοι περιμένουν να δουν το σημαντικό μνημείο σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια, μερικοί προσπαθούν να μας δώσουν μια πιο σαφή εικόνα για το πώς ήταν στην αρχαιότητα ο σπουδαίος αυτός τάφος.

Ο σχεδιαστής-ζωγράφος Γεράσιμος Γερολυμάτος, ο οποίος είχε καταπλήξει τους πάντες με την πρώτη του σχεδιαστική απεικόνιση του τάφου, παρουσίασε στο

προσωπικό του blog, peritexnisologos.blogspot.gr, νέα σχέδια αναπαράστασης της πύλης της Αμφίπολης και των Καρυάτιδων με βάση τα επίσημα στοιχεία των διαστάσεων που έχει δώσει η αρχαιολογική ομάδα και το ΥΠΠΟΑ.

Αναλύοντας το έργο του ο κ. Γερολυμάτος σχολιάζει:

«Το σχέδιο της αναπαράστασης της Πύλης των Καρυάτιδων, αλλά και της «Ιωνικής Θύρας», είναι υπό κλίμακα 1:12,5 και βασίζεται στα επίσημα στοιχεία των διαστάσεων που έχουν δώσει στη δημοσιότητα η αρχαιολογική ομάδα και το ΥΠΠΟΑ. Σε κάθε περίπτωση, εξάντλησα την προσπάθεια διασταύρωσης των βασικών στοιχείων (μια χρονοβόρα διαδικασία που με καθυστέρησε αρκετά), έτσι ώστε, κάθε πιθανή μικρή διαφορά σε επί μέρους δομικές παραμέτρους να μην επηρεάζει την γενική εικόνα που αποδίδει η αναπαράσταση.

Σχεδιάζοντας τον χώρο και «ακολουθώντας» στην κυριολεξία την σκέψη του αρχιτέκτονα, βρέθηκα πολύ συχνά προ εκπλήξεων, καθώς αναλογίες και αριθμοί επαναλαμβάνονταν εδώ και εκεί στις σχέσεις των μερών. Μου «αποκαλύφθηκαν» έτσι μέτρα και αναλογίες διαφόρων στοιχείων, που δεν έχουν ακόμα δοθεί στη δημοσιότητα, αλλά που επιβεβαιώνονται από τους αριθμούς. Θα αναφέρω μερικά μόνο παραδείγματα από τα πολλά, διότι αλλιώς το άρθρο μου θα κινδυνέψει να γίνει βιβλίο. Έτσι:

1. Με βάση την κλίμακα μου, οι ρόδακες επί του μαρμάρινου επιστυλίου θα πρέπει να είναι συνολικά 13. Σε κάθε τμήμα του ενός μέτρου αντιστοιχούν 3 ρόδακες με απόσταση μεταξύ τους περίπου 30 εκ. Όμως οι δύο εξωτερικοί προς τους τοίχους ρόδακες του εναπομείναντος μισού μέτρου, θα πρέπει να έχουν απόσταση 25 εκ.
2. Οι περισσότερες πέτρες του προθαλάμου έχουν ένα μήκος που κυμαίνεται ανάμεσα στα 58-60 εκ.
3. Η σχέση 1/3 είναι εμφανής παντού και ιδιαίτερα στον τρίτο διαφραγματικό τοίχο της «Ιωνικής Θύρας», όπου το άνοιγμα της είναι 1,50 μ. Τουτέστιν, το 1,50 μ. της Θύρας + 2Χ1,50 μ. των τοίχων εκατέρωθεν αυτής, μας δίνει το άθροισμα 4,50 μ. που είναι και το πλάτος του τάφου.
4. Το άνοιγμα των βάθρων όπου στέκονται οι Καρυάτιδες, έχει μετρηθεί ότι είναι 1,68 μ. Αυτό σημαίνει μια διαφορά της τάξης των 18 εκ. σε σχέση με την «ιωνική» θύρα» και άρα η σχέση 1/3 εμφανίζεται αναλογικά μειούμενη ή αυξανόμενη, καθώς προχωράει κανείς προς το βάθος του μνημείου, ή προς την είσοδο του.
5. Με άνοιγμα 1,68 μ. η Πύλη των Καρυάτιδων αφήνει 2,82 μ. τα οποία μοιράζονται από 1,41 μ. σε κάθε πλευρά. 1,68+2,82=4,50 μ. Το ύψος των βάθρων είναι 1,40 μ., άρα έχουμε ένα τετράγωνο με διαστάσεις 1,41 μ. μήκος Χ1,40 μ. ύψος Χ 72 εκ πλάτος. (το πλάτος είναι σχεδόν το μισό των άλλων δύο διαστάσεων)
6. Σε ανακοίνωση είδα το μήκος του βάθρου να αναφέρεται ως 1,36 μ, αντί του 1,41 μ. Υπάρχει μια διαφορά της τάξης των 5 εκ και εφόσον το άνοιγμα είναι 1,68 μ, και όχι 1,78 μ, αυτό μπορεί να σημαίνει, πως υπάρχει κάποια «εξοχή» μήκους 5 εκ., στους τοίχους όπου ακουμπάνε τα βάθρα. Όπως και αν έχει, όμως, το πλάτος του θαλάμου είναι 4.50 μ.
7. Ο λόγος 1/3 επαναλαμβάνεται και στον δεύτερο διαφραγματικό τοίχο της Πύλης των Καρυάτιδων. Αυτή την φορά όμως, όχι στο άνοιγμα των βάθρων της Πύλης, αλλά...στις ίδιες τις Καρυάτιδες, καθιστώντας τες έτσι, όχι ένα απλά «διακοσμητικό» στοιχείο, όπως πιστεύουν οι περισσότεροι, αλλά εντάσσοντας τες ουσιαστικά στις δομικές και αναλογικές παραμέτρους της Πύλης και του τάφου.
8. Έτσι, το 1/3 του 4,50 μ, δεν εντοπίζεται τώρα στο άνοιγμα των βάθρων των Καρυάτιδων (όπως στην «Ιωνική» Θύρα), αλλά κυριολεκτικά σε ένα σημείο του εσωτερικού προς την Πύλη βραχίονα τους, από όπου φέροντας μια κατακόρυφη νοητή γραμμή προς το άνοιγμα του 1,68 μ, αυτή θα περάσει από το 1,59 μ, δηλαδή κατά 9 εκ, λιγότερο για κάθε πλευρά, Χ2 φορές=18 εκ, δηλαδή ευθυγραμμίζεται με το άνοιγμα της «Ιωνικής» Θύρας, αφού 1,68-18=1,50 μ.
9. Και οι «εκπλήξεις» συνεχίζονται με τις Καρυάτιδες. Με συνολικό ύψος 2,25 μ., κατά εμέ και όχι 2,27 μ., (ελάχιστη διαφορά 2 εκ. που δύσκολα αποτυπώνεται ευδιάκριτα), η κάθε μια από τις Καρυάτιδες έχει κυριολεκτικά το ύψος που αντιστοιχεί στο μισό του πλάτους του θαλάμου! 4,50 μ.:2=2.25 μ! Αυτό σημαίνει, πως αν οι Καρυάτιδες άνοιγαν σε πλήρη έκταση τα χέρια τους, το μήκος τους θα αντιστοιχούσε στο πλάτος του τάφου 2,25Χ2=4,50 μ. Μάλιστα τα ακροδάχτυλα των εσωτερικών χεριών τους θα έφταναν ακριβώς στη μέση του τάφου, όπου θα εφάπτονταν. Αυτή η «αποκάλυψη» αποκλείει μια σειρά από κινήσεις, όπως πχ, το «πλέξιμο» των χεριών τους. Αλλά για το είδος της κίνησης των χεριών, θα αναφερθώ παρακάτω με μια λεπτομερή επιχειρηματολογία. Στο σημείο αυτό να πω ότι, το σχέδιο έγινε με το χέρι και όχι με την βοήθεια υπολογιστή. Έτσι, αυτό που χρειάστηκε ήταν μόνο το ενδιαφέρον και η καρδιά, αλλά και «χαρτί και μολύβι» για τις διαρκείς επαληθεύσεις των δεδομένων, ενώ το βασικότερο «εργαλείο» ήταν το ίδιο το μάτι.
10. Τέλος, για να δώσω ακόμα ένα στοιχείο από τα πολλά, στην Πύλη των Καρυάτιδων σχηματίζεται ένα ακόμη τέλειο τετράγωνο, το οποίο ορίζεται από το πλάτος του τάφου των 4,50 μ, οριζόντια και από το ύψος των 4,50 μ. μετρώντας κάθετα από τη βάση των βάθρων μέχρι το πάνω μέρος του επιστηλίου. Συνολικά οι διαστάσεις του τάφου στο σχέδιο μου είναι 6 μ. Μ. Χ 4,5μ. Π. Χ 6μ. Υ. »

Επιπλέον, κατά την άποψη του κ. Γερολυμάτου, οι Καρυάτιδες δεν είχαν μόνο διακοσμητικό και συμβολικό ρόλο, αλλά λειτουργούσαν και σαν υποστηρίγματα του επιστυλίου.

«Η παρατήρηση, λοιπόν, των Καρυάτιδων και η φθορά της δεξιάς εξ αυτών (της ανατολικής), δείχνει ένα μόνο πράγμα. Ότι οι Καρυάτιδες είχαν και ρόλο υποστηρικτικό του επιστυλίου και άρα είναι και «τυπικά» Καρυάτιδες, αλλά όχι με τα χέρια, αφού αυτά ήταν ένθετα και άρα αδύναμα να σηκώσουν κάποιο μεγάλο βάρος, αφού ο γλύπτης τα προόριζε για άλλο σκοπό. Στην φωτογραφία (εικ.3) φαίνεται καθαρά πως το κεφάλι της Καρυάτιδας εφάπτεται του επιστυλίου και πως δεν υπάρχει κάποιο κενό, έστω λίγων εκατοστών. Τι συμβαίνει λοιπόν; Είναι νομίζω απλό. Ο αρχιτέκτονας ζήτησε από τον γλύπτη να σμιλέψει στο μασίφ μάρμαρο των δύο πεσσών, δύο συμφυείς Καρυάτιδες. Η πρόβλεψη του ήταν, να «μοιράσει» το φορτίο του θόλου ανισομερώς στους πεσσούς και στις Καρυάτιδες, αναθέτοντας κατά αναλογία, ένα ίσως 70% του φορτίου στους πεσσούς και ένα 30% του φορτίου στις Καρυάτιδες, μιας και είχε προκρίνει και τον διακοσμητικό τους ρόλο στη σύνθεση της Πύλης. Ήταν όμως και οι ίδιες υποστηρικτικές κατά ένα 30%. Αυτό φαίνεται και από την διατομή του πεσσού που είναι 20Χ60 εκ, ακριβώς για να σηκώνει το μεγαλύτερο φορτίο. Άλλωστε αυτό επιτείνεται και από το πλάτος του κάθε βάθρου-πεσσού που είναι 72 εκ, στη βάση του, αλλά που στο ύψος των αγαλμάτων γίνεται μόνο 20 εκ, αφήνοντας ελεύθερα τα άλλα 52 εκ, πλάτους μέσα στα οποία αναπτύσσεται ο όγκος των γλυπτών. Έτσι, η καθίζηση και το σπάσιμο του επιστυλίου, (που αποτελείται από περισσότερα από ένα κομμάτια μαρμάρου δίπλα-δίπλα) επάνω και πίσω από την δεξιά Καρυάτιδα, είχε ως αποτέλεσμα αυτή να συμπιεστεί και να σπάσει. Η αριστερή (δυτική) Καρυάτιδα, όμως, επειδή το επιστύλιο από πάνω της έχει ραγίσει μεν, αλλά έχει αντέξει, εμφανίζει μόνο μια ρωγμή στο πρόσωπο από την πίεση που της έχει ασκηθεί. Πολύ πιθανόν, αν η ανασκαφή γινόταν 50 ή 100 χρόνια μετά, να την έβρισκαν και αυτή με τελείως κατεστραμμένο το πρόσωπο» σημειώνει ο κ. Γερολυμάτος.